تولید فنی-هنری
تمام محصولات فرهنگی، پس از طی کردن مرحله‌ی تولید محتوا، وارد مرحله‌ی تولید فنی-هنری می‌شوند. در این بخش، ویژگیهای ظاهری و صوری اثر تعیین و مشخص می‌شوند. در تولید فنی و هنری کتاب، به موارد زیر پرداخته می‌شود:
- تصویرگری
- حروف‌نگاری
- صفحه‌آرایی
- طراحی جلد
تصویرگری
تصویرگری هنریست که تصویرگر به وسیله‌ی آن مفاهیم و پدیده‌ها را با خلق تصویر به مخاطب انتقال می‌دهد. امروزه بیشترین کاربرد این هنر در کـتاب، برای کودکان و نوجوانان است .تصویرسازی سبب ایجاد ارتباط بهتر و مؤثرترِ نویسنده با خواننده می‌گردد. به‌این‌منظور، نظرات و سلیقه‌ی مخاطب، ناشر و نویسنده، در طراحی و اجرای کار در نظر گرفته می‌شود.
تصویرسازیِ کتاب، هم به صورت دستی و هم به صورت دیجیتال انجام می‌شود. تصویرگران یا از طریق تحصیلات دانشگاهی وارد این حرفه می‌شوند و یا اینکه به صورت مستقل و با مطالعه، تمرین و تجربه، این فن را می‌آموزند. یک تصویرگر خوب باید با انواع تکنیک‌ها و سبک‌ها، رنگ‌گذاری‌ها و بافت‌گذاری‌ها و ابزارها آشنا باشد و برای دست یافتن به نتیجه‌ی مطلوب، متن اثر و مفاهیم و پدیده‌های عنوان‌شده در آن را عمیقاً بشناسد و درک کند.
حروف‌نگاری
حروف‌نگاری به معنای خوش نوشتن حروف و کلمات، با رعایت قواعد تحریریِ موجود در صنعت چاپ است. از گذشته تا کنون، کلام و تصویر دو ابزار مهم در ارتباطات انسانی و اجتماعی بوده‌اند؛ اما تصویر، بیان بهتر، کامل‌تر و قوی‌تری نسبت به کلام ارائه می‌دهد. ازاین‌جهت، زبان و کلمات باید هرچه بیشتر به حیطه‌ی تصویر نزدیک شوند. در هنر حروف‌نگاری کوشش می‌شود حروف را از تنها ابزاری برای خواندن بودن فراتر برده و با استفاده از امکانات و تخصصِ این فن، وجه تصویری و ویژگیهای بصریِ آن را تقویت کنند.
حروف و نوشتار قبل از اینکه خوانده شوند، دیده می‌شوند. نباید فراموش کرد که در حروف‌نگاری، خوانایی مهم‌تر از زیبایی است. می‌توان گفت مهم‌ترین وظیفه‌ی طراح حروف‌نگاری این است که به کمک قلم(تایپ) و تصویر، نه فقط خواندن را آسان کند، بلکه معنا را به‌صورت نو و خلاقانه القاء کند و کاری کند که مردم به خواندن و فهمیدن موضوع با شوق و علاقه جذب شوند. طراحی حروف‌نگاری در بهترین شکل خود، از معنای مدنظر اولیه‌ی سفارش‌دهنده فراتر می‌رود و چیزی زیباتر به آن می‌افزاید. (سپهر،۸۸۳۱ )
صفحه‌آرایی
صفحه‌آرایی کتاب، هنر و استعداد به‌کارگیری و انتخاب فونت، فاصله‌ی خطوط، اندازه‌ی کلمه‌ها، فاصله‌ی کلمات از حاشیه‌ها، طراحی گرافیکی صفحات، جاسازی مناسب عکس‌ها، انتخاب رنگ مناسب برای چاپِ با کیفیت، با دید خلاقانه و طراحی قوی می‌باشد. صفحه‌آرایی، یکی دیگر از خدمات پیش از چاپ است که هدف اصلی آن، زیبایی ظاهری متن و راحتی خواننده برای خواندن کتاب است.
هدف از صفحه‌آرایی، بالا بردن سرعت و میزان انتقال مفهوم، از طریق متن و تصویر به مخاطب می‌باشد. صفحه آراییِ هر اثر، نمایانگر موضوع کتاب، مجله و یا مقاله است. به‌عنوان‌مثال، در کتاب کودکان با توجه به گروه سنی مخاطب، از تصویرسازی، فونت، رنگ، قطع و فضای سفیدخوانیِ متناسب با کودکان استفاده می‌شود. به‌طورکلی، صفحات هر کتاب باید با توجه به قطع، موضوع و مخاطب، چهارچوب و پاراگراف بندی و چیدمان مناسب داشته باشند.
در گذشته، صفحه‌آرایی به صورت دستی انجام می‌شد؛ اما با پیشرفت علم و فناوری، نرم‌افزارهای زیادی به وجود آمده‌اند که به کمک آنها می‌توان این کار را به بهترین نحو ممکن انجام داد. موارد زیر از جمله نکاتی هستند که در صفحه‌آراییِ کتاب به آنها پرداخته می‌شود:
- انتخاب قطع مناسب
- توجه به فونت
- ضرورت هدر و فوتر
- جاگذاری مناسب تصاویر و نمودارها
- رعایت استاندارد حاشیه صفحات
- شماره‌گذاری صفحات
صفحه‌آراییِ کتاب، عنصری اساسی و تأثیرگذار برای جذب توجه خوانندگان است؛ بنابراین، یک طراح گرافیک برای به دست آوردن نتیجه‌ی مطلوب، باید علاوه‌بر مهارت در طراحی و صفحه‌بندی، به موضوع اثر نیز به‌خوبی آشنا باشد. همچنین ﺩﺍﺭﺍی دانش و ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭﺳﻴﻊ بوده و با ﻓﺮﻫﻨﮓ، ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎعی و انسانیِ اقشار مختلف مردم آشنا باشد تا بتواند در طراحی بهترین گزینه‌ها را انتخاب کند.
طراحی جلد
جلد یا رُویه، نگهدارنده و محافظ کتاب، کتابچه، مجله، دفتر، کاتالوگ، صفحه‌ی موسیقی یا هر چیز دیگر، در برابر آسیب‌های فیزیکی بیرون است. در واقع، طراحی جلد نشریات را می‌توان نوعی طراحیِ بسته‌بندی به حساب آورد؛ زیرا جزئیات فنی طراحی جلد، شباهت نزدیکی با طراحی بسته‌بندی دارد. در طراحی جلد، باید به سطوح و وجوه مختلف جلد فکر کرد و برای آن، طراحی مناسبِ فنی-هنری انجام داد و قوانین و ریزه‌کاری‌های حرفه‌ی نشر را در اجرای کار لحاظ کرد. طراحی جلد انواع گوناگونی دارد که معروف‌ترین آنها، طراحی جلد کتاب است.
طراحي جلد يکی از مهم‌ترين بخش‌های تولید كتاب است. جلد كتاب محتواي يک اثر نوشتاری را معرفی می‌کند و براساس آن می‌توان مخاطب را با موضوعِ کتاب آشنا کرده و او را تشویق و ترغیب به خواندن کرد.
طراحی جلد کتاب شامل طراحی روی جلد، طراحی پشت جلد و طراحی عطف کتاب می‌باشد و طراح گرافیک باید طرحی واحد و زیبا برای آن در نظر بگیرد. در طراحی جلد کتاب سه عنصر مهم وجود دارد که عبارتند از:
- نوشتار
- تصویر
- تکنیک اجرا
نوشتار در طراحی جلد
نوشتار در روی جلد شامل «عنوان‌های اصلی و فرعی، پديدآورنده و مترجم» است. ممكن است افراد متخصص ديگری نیز در پديدآوردن كتاب نقش داشته باشند (مانند نگارنده‌ی مقدمه، ويراستار، طراح گرافيک، تصويرگر، عكاس، خوشنويس…) كه اسامی آنها بنابر كيفيت و كميت همكاريشان، در روی جلد و يا در صفحه‌ی شناسنامه خواهد آمد. در نوشتار عنوان اصلیِ كتاب، تكنيک‌ها و تمهيدات بسياری به كار می رود؛ از نوشته‌ی ساده با فونت گرفته تا دست‌نوشته و تایپوگرافی. در عطف كتاب اگر فضای كافی باشد، می‌توان همه‌ی اطلاعات را مثل روی جلد نوشت؛ اما اگر فضای كافی وجود نداشته باشد، فقط اطلاعات اصلی آورده می‌شوند. در پشت جلد نيز اطلاعاتی نظیر «معرفی کوتاهی از کتاب، نوشته‌ای درباره‌ی پديدآورنده و عكس او، باركد، شابك، نشانه (لوگو) و نشانی ناشر» درج می‌شوند.
تصویر در طراحی جلد
در طراحی جلد کتاب، برای ايجاد جذابيت بصری بيشتر يا برای توضيح بهتر محتوا، نوشتارِ روی جلد را با تصوير همراه می‌کنند. تصاويری كه گاه انتزاعی‌اند؛ مانند نقوش تزئينی، شمسه، لچک و مانند آن؛ و گاه تصاويری واقع‌گرايانه، مثل نمایی از يک حادثه. ممكن است اين تصاوير نيمه انتزاعی نیز باشند؛ مثل تصويرسازی‌هايی كه برای كتاب‌های كودكان انجام می‌شوند.
كتاب‌ها دارای موضوعات گوناگونی هستند كه گاهی به تصوير كشيدن آنها در طرح جلد، نيازمند تفكر و جست‌وجوی بیشتر در متن است. طراح گرافیک پس از مطالعه‌ی متن و با استفاده از تكنيک‌ها و شيوه‌های تصويرسازی، اقدام به طراحی جلد کتاب می‌کند.
تکنیک در طراحی جلد
جلد کتابِ مناسب می‌تواند بر بازار خریدِ کتاب و خوانندگان تاثیر بگذارد؛ جلد کتاب باید آنقدر گیرا، گویا و زیبا باشد که بیننده را به خریدار، و سپس به خواننده تبدیل کند. طراحان جلد کتاب باید از محتوای کتاب آگاه باشند و پس از مشورت با مؤلف و ناشر و در نظر گرفتن سلیقه و نظر آنها، اقدام به طراحی کنند. برای طراحی جلد کتاب، طراح باید ابتدا موضوع کتاب را بشناسد و سپس با دانش و تخصص خود، از ابزارها و تکنیک‌های فنی برای خلق اثر استفاده کند. به‌عنوان‌مثال، در نظر گرفتن سایز و قطع کتاب در طراحیِ جلد کتاب، بسیار مهم است؛ زیرا بخشی از کتاب در زمان برش حذف می‌شود. بنابراین، طراح جلد باید با انواع اندازه و قطع کتاب آشنایی داشته باشد تا بتواند طرحی متناسب با ابعاد کتاب ارائه دهد. درنهایت، طرح، رنگ، تصاویر و مطالب پشت و روی جلد کتاب طراحی شده و با تأیید مؤلف و ناشر مشخص خواهد شد.
در انتشارات همن، می‌توانید با اطمینان و اعتماد، تمام مراحل تولید فنی و هنریِ آثار خود را به دست طراحان و متخصصان زبده، کاربلد و باسابقه‌ی ما بسپارید و کتابی باکیفت و ماندگار را از آن خود کنید.